Materiały źródłowe: Artykuł Tomasza Jaszczołta (3)

Tomasz Jaszczołt jest autorem artykułu: „Napływ rycerstwa i szlachty na pogranicze mazowiecko-podlaskie w XV i pierwszej połowie XVI wieku (obszar dzisiejszego powiatu wysokomazowieckiego”, który został opublikowany w książce „Rody, rodziny Mazowsza i Podlasia. Źródła do badań genealogicznych” wydanej przez Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów w 2013 roku pod redakcją Doroty K. Rembiszewskiej i Hanny Krajewskiej.

W artykule zamieszczony został opis osadnictwa parafii czyżewskiej, gdzie obok Czyżewskich opisano Dmochowskich:

Obok Czyżewskich w Dmochach osiedlili się ich współrodowcy Pobogowie ze wsi Świercze w ziemi zakroczymskiej. W 1417 r. książe Janusz nadał Przecławowi ze Świerczy i Klemensowi z Ołdaków 20 włók zwanych Dmoszyno nad Brokiem. W 1424 r. książę Janusz nadał już samemu Przecławowi kolejne 20 włók w dąbrowie zwanej Dmoszyno. W 1431 r. Przecław, piszący się już z Dmochów, kupił od Adama z Wojnów 5 włók zwanych Ciemna Dąbrowa, koło swojego dziedzictwa. Jednocześnie otrzymał od księcia Bolesława IV prawo niemieckie dla całej swojej dziedziny (429). Nadal jednak dziedzina ta nazywana była głównie Dmochowo. W aktach sądowych nurskich pojawiali się w latach 1441-1449 bracia Świętosław, Jan i Jaszczołd Dmochowscy, którzy niewątpliwie byli synami Przecława. Świętosław miał syna Marcina występującego w 1447 r. i córkę Annę żonę Mikołaja z Prądnika (w powiecie zambrowskim) (430).

W 1448 r. bracia Świętosław i Jan z Dmochowa kupili od Stanisława z Krzeczkowa i jego dzieci 25 włók w Krzeczkowie za 30 kop gr (431). W 1449 r. występowały w aktach konsystorza pułtuskiego żony Świętosława i Jana, obie o imieniu Katarzyna (432). Kolejnym synem Przecława mógł być Mikołaj z Dmochów, którego dzieci: Stanisław, Jakub i Szczepan oraz Anna żona Jana z Przezdziecka występowały w latach 1468-1470 (433). Stanisław z Dmochowa w 1472 r. kupił od Jana Drewny z Przydanowa podstolego nurskiego 20 włók, na których powstała Wola Dmochowa (434) (potem Drewnowo-Dmoszki). W 1455 r. występowali Jakub i Świętosław z Dmochowa a w 1456 r. Władysław z Dmochów. W 1471 r. książę sprzedał Władysławowi z Dmochów, czyli Dmoszyna 2 włóki i 4 morgi (436). Zapewne były to tzw. naddawki, czyli grunty wydzielone po przemierzeniu nadań książęcych i stwierdzeniu w nich nadwyżek. Przynależność Dmochowskich z Dmochów do rodu Pobogów potwierdza nie tylko pochodzenie ze Świerczy, ale i bezpośrednio dwa zapisy, w których Jakub z Dmochów w 1512, a Włodek z Dmochów w 1520 r. podawali, że są herbu Pobóg (437).

Również dużą dziedziną było Krzeczkowo na północ od Czyżewa. Pierwotnie była to własność książęca, w której istniało wójtostwo. Dopiero w 1441 r. książę Bolesław IV nadał wieś Dziersławowi z Podosia kasztelanowi wyszogrodzkiemu. Ten w 1444 r. sprzedał Krzeczkowo zawierające 100 włók Stanisławowi z Trębek. W 1448 r. tenże, piszący się już z Krzeczkowa, sprzedał 25 włók z tej dziedziny Świętosławowi i Stanisławowi z Dmochów, a w 1450 r. sprzedał Maciejowi synowi Świętosława i Świętosławowi synowi Mikołaja z Zarąb 5 włók obok 25 włók Macieja i Świętosława w Krzeczkowie, kupionych wcześniej przez Mikołaja (z Zarąb) (438). Na kupnie tym powstała wieś Zaręby Święchy (od Święcha – Świętosława).

429 AGAD, MK 3, k. 23v, 62; Metryka Mazowiecka, t. II, nr 316, s. 61.

430 AGAD, Warsz. Dissol. 1, k. 16, 42, 44v, 45v, 53, 61v, 93, 228, 229, 274, 274v, 284v.

431 AGAD, MK 4; k. 63-63v.

432 Acta capitulorum nec non iudiciorum selecta, wyd. B. Ulatowski, t. III, Kraków 1908, nr 7.

433 AGAD, MK 5; k. 98-98v, 139.

434 AGAD, MK 9; k. 11.

435 K. Tymieniecki, Wolność kmieca… s. 5, 14.

436 AGAD, MK 9, k. 6v.

437 AGAD, Pułtuskie testamenta 1, k. 36-36v; AD Płock, Episcopalia 204, k. 18v-21.

438 AGAD MK 3, k. 262v, 304v; MK 4, k. 63-63v.