Niniejszym wpisem rozpoczynamy serię artykułów dotyczących przedstawicieli rodu Dmochowskich. Zazwyczaj ich działalność jest dobrze znana lokalnie, ale wymaga rozpropagowania wśród osób spoza danego regionu. Mam nadzieję, że publikacje pozwolą na dotarcie do krewnych lub potomków opisywanych osób.

Rodzina Dmochowskich wywodzi się z ziemi nurskiej, gdzie położona jest okolica szlachecka Dmochy na terenie parafii czyżewskiej. Z biegiem lat przedstawiciele rodu przemieszczali się w inne regiony polskich ziem.

Pierwszy artykuł z serii „Sylwetki” będzie dotyczył ks. Piotra Juliana Dmochowskiego, którego sylwetka została opisana w „BIAŁEJ KSIĘDZE” Martyrologium duchowieństwa — Polska. Z publikacją można zapoznać się na stronie internetowej: „Biała Księga” Martyrologium duchowieństwa – Polska.

Piotr Julian Dmochowski urodził się 21 lutego 1865 roku w Rosochatem Kościelnym, a więc w sąsiedniej do czyżewskiej parafii. Jego rodzicami byli Stanisław (lat 29) i Anna z Uszyńskich Dmochowska (lat 21). Rodzicami chrzestnymi byli Wiktor Jaźwiński z Florentyną Wojtkowską panną. Pod metryką urodzenia podpisał się ojciec Piotra – Stanisław Dmochowski – i ks. Florian Drewnowski – Proboszcz Rosochacki, który w owym czasie utrzymywał Akta Stanu Cywilnego.

Ks. Piotr Julian Dmochowski przyjął święcenia kapłańskie 1 maja 1889 roku. Był kapłanem diecezjalnym diecezji płockiej. Szczegóły posługi były następujące:

• Seminarium Duchowne w Płocku (do 1889)
• b. student teologii i filozofii Akademii Duchownej w Sankt Petersburgu,
• b. ojciec duchowy w Seminarium Duchownym w Płocku (1899‑1902),
• b. profesor Seminarium Duchownego w Płocku (1889‑1902),
• b. administrator parafii Czarne (1902‑4),
• b. proboszcz parafii Szreńsk (1904‑5),
• b. proboszcz parafii Brok (1905‑11),
• b. proboszcz parafii Nasielsk (1911‑20),
• b. proboszcz parafii Poręba (1920‑26),
• kustosz archiwum kurialnego i archidiakon kapituły płockiej (1927‑41),
• sędzia prosynodalny Sądu Biskupiego w Płocku (1932‑41).

Aresztowania – luty i marzec 1941 roku (rejencja Zichenau)

W nocy z 17 na 18 lutego 1941 roku oraz w nocy z 6 na 7 marca 1941 roku Niemcy aresztowali dziesiątki księży katolickich i sióstr zakonnych z wchodzącego w skład niemieckiej prowincji Prus Wschodnich okupowanego regionu Regierungsbezirk Zichenau (rejencja ciechanowska). Wszystkich poprzez Płock przewieziono do obozu koncentracyjnego KL Soldau. Wśród aresztowanych było dwóch biskupów diecezji płockiej, abp Nowowiejski i bp Wetmański. Kilku z kapłanów zostało zamordowanych w KL Soldau (w tym obaj biskupi), spora część w innych obozach koncentracyjnych, w szczególności KL Dachau. Część sióstr zakonnych została później zwolniona.

Szczegóły śmierci ks. Piotra Juliana Dmochowskiego

Podczas wojny polsko–rosyjskiej 1920 ks. Piotr Dmochowski został aresztowany przez Rosjan 15.08.1920. Wobec klęski pod Warszawą popędzony pieszo do Białegostoku, gdzie został uwolniony przez zwycięskie wojska polskie, tuż przed zamierzonym rozstrzelaniem.

Po niemieckiej i rosyjskiej inwazji na Polskę we wrześniu 1939 roku i rozpoczęciu II wojny światowej aresztowany przez Niemców. 17 lutego 1941 został zagnany do więzienia w Płocku, a następnie tego samego dnia przetransportowany do obozu koncentracyjnego KL Soldau. Następnego dnia, 18 lutego 1941 roku, został zamordowany śmiertelnym zastrzykiem.

KL Soldau: W obozie koncentracyjnym KL Soldau (na terenie dzisiejszego Działdowa) — wobec włączenia przez Niemców polskiego powiatu działdowskiego do niem. Regierungsbezirk Allenstein (pl. rejencja olsztyńska) znajdującym się na okupowanym terenie, w którym obowiązywały prawa stosowane w całych Niemczech, a zatem na terenie Niemiec — w latach 1939‑41 Niemcy przetrzymywali, poniżając i torturując, setki polskich duchownych i zakonników, przed przewiezieniem do obozu koncentracyjnego KL Dachau. Ok. 80 księży, zakonników i zakonnic zamordowano. Mordowano ich w samym obozie, strzałem w głowę, oraz w miejscach masowych egzekucji w okolicznych lasach (las Białucki, las w Malinowie, Komorniki). Ani dat ani dokładnych miejsc mordu duchownych nie udało się ustalić. Razem w KL Soldau zamordowano ok. 15,000 ofiar, wśród nich tysiące pacjentów zakładów psychiatrycznych (w ramach Aktion T4). (więcej na: mazowsze.hist.pl,  pl.wikipedia.org)

Źródła:

osobowe:
martyrologium.w.interia.pl, www.plock24.pl
bibliograficzne:
„Losy duchowieństwa katolickiego w ZSSR 1917‑1939. Martyrologium”, Roman Dzwonkowski, SAC, wyd. Towarzystwo Naukowe KUL, 2003, Lublin
oryginalnych zdjęć:
martyrologium.w.interia.pl

Notatka ze strony internetowej: http://600.lomza.pl/

Dmochowski Piotr (1865-1941), ks. profesor filozofii w Wyższym seminarium Duchownym w Płocku, kanonik kapituły katedralnej w Płocku, ofiara zbrodni hitlerowskiej. Urodził się w Rosochatem Kościelnym 22 lutego 1865 r. Pochodził ze średnio zamożnej rodziny szlacheckiej, miał ośmioro rodzeństwa. W rodzinnej wsi ukończył szkołę powszechną, edukację kontynuował w gimnazjum w Łomży, następnie wstąpił do Seminarium Duchownego w Płocku. Jako wyróżniający się student, wspólnie z klerykiem Piotrem Bornińskim (późniejszym rektorem płockiego seminarium), wysłany został do Akademii Duchownej w Petersburgu. Studia w Petersburgu utrudniała mu choroba, ale uzyskał stopień kandydata teologii. Po powrocie do Płocka 1 maja 1889 został wyświęcony na kapłana. Przez dziesięć lat związany z seminarium w charakterze profesora filozofii, następnie pełnił funkcję ojca duchownego kleryków. W 1903 powołany został na kanonika kapituły katedralnej. Ciągłe problemy ze zdrowiem skłoniły go do wystąpienia do biskupa o zwolnienie z obowiązków seminaryjnych i przydzielenie placówki duszpasterskiej. W efekcie w 1902 został administratorem parafii Czarne. W 1904 objął probostwo w Szreńsku, skąd po roku przeniósł się do Broku. W styczniu 1911 został proboszczem w Nasielsku, a w 1915 dodatkowo mianowano go dziekanem. W 1920 r. przeżył uprowadzenie z Nasielska przez cofające się spod Warszawy wojska rosyjskie; wspólnie ze swoimi wikariuszami Dominikiem Wilczyńskim i Władysławem Turowskim trafił do Białegostoku, skąd wszystkim trzem księżom udało się zbiec w trakcie ofensywy wojsk polskich. Po powrocie z niewoli radzieckiej, wyczerpany nerwowo, przeniesiony został do parafii Poręba. W 1926 r. przeniósł się do Płocka, gdzie w 1927 w kapitule katedralnej otrzymał godność prałata archidiakona. Wykonywał też obowiązki kustosza archiwum kurialnego oraz spowiednika sióstr pasjonistek. 17 lutego 1941 został aresztowany przez Niemców i w brutalny sposób przetransportowany do niemieckiego obozu koncentracyjnego Soldau (KL) w Działdowie. Następnego dnia został zamordowany śmiertelnym zastrzykiem.